Arkadaşım bağımlı mı, ona nasıl yardımcı olabilirim?
Gençlerin maddeye başlamasında arkadaş en önemli etkendir. Birbirlerine duydukları güven madde kullanımı ile igili deneyim ve bilgi paylaşımını hızlandırır. Bilimsel araştırmalar kullanan ve kullanmayanların arkadaşlığının kullanmayanların maddeye başlamasıyla neticelendiğini göstermektedir. Kullananlar, maddeler ve bağımlılıkla ilgili anlatılanların yalan olduğunu, kendisinin kullandığını ancak görüldüğü gibi bağımlı olmadığını, istediğinde kullanmayabileceğini ve bırakabileceğini iddia ederler. Bu tür çıkışlar madde bağımlılığı konusunda yeterli bilgisi olmayanlara ikna edici gelebilir. Bazen ise gençler arkadaşının bağımlı olduğunu bilir ve yardımcı olmak ister ancak yetersiz kalabilir. Bu yazıda kısaca arkadaşım bağımlı mı, öyle ise nasıl anlarım ve ona nasıl yardımcı olabilirim diyen gençlere yol göstereceğim.
Arkadaşım bağımlı mı, öyle ise nasıl emin olabilirim?
Öncelikle bir insanın bağımlı olup olmadığına bir hekimin karar vermesi gerekir. Madde bağımlılığı genellikle toplumda fiziksel veya sağlık problemleri ortaya çıktığı zaman kabul edilmeye başlanır. Ancak bağımlılık sadece bunlardan ibaret değildir. Madde kullananlar genellikle bağımlı olduğunu inkar eder ve madde kullanmaya devam ederler. Bağımlı olduklarını kabul etme süresi ortalama 2 yılı bulur. Bu kabullenme ise genellikle ciddi sağlık sorunlarının ortaya çıkmasıyla başlar. Bu nedenle madde kullanan bir arkadaşınız varsa onun kendisini bağımlı kabul etmeyeceğini unutmamalısınız. Lakin bağımlı birinin değişen sosyal hayatı ve psikolojik yapısı size bağımlılık hakkında bazı bilgi verebilir.
Arkadaş ortamı değişen, okula ve derslere ilgisi azalan, yalan söylemeye başlayan, düzensiz para harcayan, aile içi ilişkileri bozulan, hızlı kilo kaybı yaşayan, aşırı hareketli veya aşırı içine kapanan ve bu değişimlerden birkaçı ya da hepsini gözlemlediğiniz arkadaşınızın madde kullanıcısı olma ihtimali vardır. Ancak bu göstergeler kesin kullandığını ispatlamaz çünkü bu değişimler başka bir problemden de kaynaklabilir. Mühim olan böyle bir durumu fark edebilmek ve bir dost olarak arkadaşınızın destek alacağı kişilere gitmesine yardımcı olmaktır.
Arkadaşıma nasıl yardımcı olabilirim?
Arkadaşım bağımlı mı sorusundan öteye gectiyseniz artık ona doğru şekilde yardımcı olmalısınız. Bağımlı olduğunu kabul eden birine yardım etmek ise daha dikkat edilmesi gereken bir konudur. Bağımlı olmayan biri sorunu tam olarak kavrayamaz ve kullanan birini iradesiz ve zayıf olmakla suçlayabilir. Bağımlı birinin davranışlarını değiştirmesinin zorluklarını bilmez. Bu durumu bazen karşısındaki istismar edebilir ve kendisine yardım etmek isteyenlere meydan okuyabilir. O kadar kolaysa gel sen de kullan, sen bırakabilirsen ben de bırakacağım diyebilirler. Bu tür tuzaklara gençlerin sıklıkla düştüğünü görüyoruz ve sonuçta arkadaşına yardım etmek isterken kendisi bağımlı oluyor.
Madde bağımlılığı ve tedavisi tıbbi bir yardım sürecini gerektirir (daha çok bilgi almak isterseniz linkteki yazıları okuyabilirsiniz). Bu nedenle bağımlılık probleminin çözümünde bir uzman desteği şarttır; ancak bu uzman kişi asla siz değilsiniz. Öncelikle sevgi, şefkat veya aşk bağımlılık tedavisinde doğrudan sonuca ulaştıracak unsurlar değildir. Bunlar onu doğru istikamete götürmenize ve onunla ilerlemenize kesinlikle yardım edecektir ama bu duyguların karşılığı olarak onun maddeyi bırakacağını umuyorsanız yanılırsınız. Size belki bu konuda çok defa sözler verecek, bırakmak için çabalar sarfedecek ama ilerleyen zamanlarda sözünde duramadığına şahit olacaksınız. Hem siz hayal kırıklığına uğrayacaksınız hem de aranızdaki güven ilişkisini ziyan etmiş olacaksınız.
Böyle bir yöntem izlemek ve bu sorumluluğu almak başta hem kendinize hem de arkadaşınıza zarar verir. Ya kendiniz bağımlı olursunuz ya da onun tedavisini geciktirirsiniz çünkü profesonel bir destek almazsa asla bırakma ihtimali yoktur. Arkadaş olarak buradaki en önemli rolünüz onun destek alacağı uzmana gitmesine teşvik etmenizdir. Diğer bir rolünüz de problemle ilgili çevrenizden doğru bilgiler almak ve arkadaşınıza yardım edebilecek kişilere danışmaktır. Mesela şartlara göre okul rehber öğremeninden veya sağlık merkezlerinden destek alabilirsiniz.
Sonuç
Madde bağımlılığı kişinin hayatında psikilojik soyal ve fiziksel zararlara neden olur. Bu zararları kişinin ve çevresinin hepsini aynı anda farkına varması mümkün olamaz. Ancak bu sorunları tespit ettiğinizde duygusal hareket etmeyip, arkadaşınızın profesonel destek almasını sağlamak en makul çözümdür. Bağımlılık bir nevi hastalıktır ve tedavisinin doktor gerektirdiğini unutmayınız.
