Kanını söyle, kim olduğunu söyleyeyim
Japonya’da, flört başlangıcından iş görüşmelerine kadar hayatın her alanında en sık sorulan soru şu: “Hangi gruptansın?” Grup sözcüğü ile kastedilense, kişilik özellikleriyle bağlantısına inanılan “kan grubu”
Japonya’nın en büyük kitap dağıtım firması olan Tohan Co.’nun kayıtlarına göre 2008 yılında en çok satan 10 kitabın dördü kan gruplarına göre karakter tahlili konusunda. Kitapların yayımcısı olan Bungeisha, serideki (her bir kan grubu için, A, B, AB ve O olmak üzere dört grup) kitapların toplam satış rakamının geçtiğimiz yıl 5 milyonun üzerine çıktığını açıkladı. Bungeisha’nın Genel Yayın Yönetmeni Taku Kabeya, bunun, okurun kendi kan grubuna ilişkin tahlili okuduğunda “İşte ben!” demesi ile alâkalı olduğu yorumunu yaptı.
“Kan gruplarının karakter üzerindeki belirleyiciliği konusunda bilimsel yaklaşımlar ne söylerse söylesin, tüm bir ulus halkının kan gruplarının belirleyiciliği konusundaki kavrayışını değiştiremiyor” diyen AP muhabiri Mari Yamaguchi’nin yorumuna göre “İlk bakışta astrolojik yorumları andırır olmakla beraber, halkın buna aldırış ettiği yok.” Ancak, muhabirin gözden kaçırdığı bir nokta var ki, o da, Japonların da aralarında olduğu neredeyse tüm Asya ve Ortadoğu kültürlerinde, astrolojik bilgilerin zaten hor görülen bilgiler olmadığı. Japonya Başbakanı Taro Aso’nun, bakanlığın web sayfasındaki profilinde kan grubunun A olduğunu, muhalefet lideri Ichiro Ozawa’nın da B grubundan olduğunu belirtmesi, bunun belirgin göstergelerinden biri örneğin.
Bilgisayar oyunundan bileziğe
Japon halkının günlük yaşamında derin bir yer edinmiş olan bu kan grubu inancının, yani ketsuekigata’nın yansımalarını her yerde görmek mümkün. Japon halkının televizyon kanallarının birinde kan grubuna göre eş arayan kadınları hicveden bir komedi dizisine gülüyor olması bu konudaki inançlarının giderek zayıflayacağı anlamına falan da gelmiyor. (Bakınız Levent Kırca’nın “sarhoş sürücü” tiplemelerine çok gülen Türkiyeli halk). Bilgisayar oyunlarındaki kahramanlar birbirlerinin kan grubuna göre mücadele stratejileri geliştiriken, takılar üzerinde de, tıpkı zodyak burç işaretleri gibi, kan grupları yer alıyor.
Çöpçatan firmalardaki profillerde “uyum” analizleri yapılırken, tarafların kan grupları da uyum raporuna eklenen verilerden biri Japonya’da. Batı’daki işe alımlarda adayın burcunu dikkaten alan firmaların sayısı giderek arttığına göre, Japonya’da da kan grubunun sorulması çok şaşırtıcı değil aslında.
AP muhabirinin Japon halkının bu yaklaşımını şaşırtıcı bulduğu haberi yansıtış biçiminden anlaşılıyor. “Bununla da kalmıyor” diyerek diğer örnekleri sıralıyor: Çocuk yuvalarında kan grubuna göre oluşturulan oyun gruplarını, sınıfları ve Pekin Olimpiyatlarına giden kadın softbol takımı üyelerinin kan grubuna göre teknik eğitimden geçerek kondüsyon tuttuğunu anlatıyor.
Bu durumdan bezenler de var
Bu kan grubu çılgınlığını Japon halkının tamamı “zararsız bir eğlencelik” olarak algılamıyor kuşkusuz. Hatta son dönemde ortaya çıkan bir de deyiş var: “bura-hara”, yani “kan grubu tacizi.” Özellikle işe eleman alımlarında ayrımcılık olarak nitelendirilmesi mümkün olan kan grubu sorgusu bu konuda kriz yaratabilecek alanlardan biri. Sağlık, refah ve İşgücü Bakanlığı görevlilerinden Junichi Wadayama tekrar tekrar yayımlanan uyarılara rağmen çok sayıda firmanın işe alımlarda kan grubu sorguladığını ifade ederek “Bir çok insan —ki bunlar arasında firmaların yöneticileri de var; kan grubu sorgulamanın bir çeşit ayrımcılık olduğunun farkında bile değil” diyor.
Shinshu Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nde Yardımcı Profesör olan Satoru Kikuchi, “kan grupları kan proteinlerinin belirlediği bir bir unsurdu, kişilikle hiç bir alâkası yoktur” diyor ve ekliyor: “Bu bilim sahtekârlığından başka birşey değil. Bu yaklaşım insanları insan olarak tanımaya çalışmadan kan gruplarına göre yargılamaya neden oluyor. Irkçılık gibi bir şey bu.”
Bağlantı var mı test edin
A GRUBU
Pozitif özellikleri: Açık sözlü, yaratıcı, aklıbaşında
Negatif özellikleri: Müşkülpesent, doğruyu söyleme saplantılı
B GRUBU
Pozitif özellikleri: Doğal, aktif, üretken
Negatif özellikleri: Bencil, sorumsuz
AB GRUBU
Pozitif özellikleri: Sağduyulu, kontrollü, akılcı
Negatif özellikleri: Aşırı eleştirel, kararsız
O GRUBU
Pozitif özellikleri: Uzlaşmacı, sosyal, iyimser
Negatif özellikleri: Kendini beğenmiş, kaba
Bu özelliklerin detaylandırıldığı Nomi kitaplarının sonunda şu sözler yer alıyor: angi gruba ait olduğunuz, son tahlilde sizin ne olmaya karar verdiğinizle ilgilidir.
Kan grubu – kişilik bağlantısı tarihi
Kan grubu ile kişilik özellikleri arasında bir bağlantı olduğu fikrini ilk kez ileri sürenler ırkçı Nazi ideologlar oldu. Bu tarz bir bağlantı bilimsel olarak kanıtlansa bile, bu yaklaşımın, fikir babalarının amaç ve yaklaşımları nedeniyle daima negatif bir “ilk tepki” ile karşılaşacağı kesin… Japon halkının bu yaklaşımla tanışması da benzer bir kanalla oldu. 1930’lu yılarda, Japon hükümeti “daha iyi askerler üretmek” amacıyla bu fikre sarıldılar. Japon ordusu içinde bu fikir zaman içinde popülerliğini yitirdi ve yirmi yıllık bir süreçte çöpe atıldı.
Ancak savaşın üzerinden otuz-kırk yıl geçtikten sonra, olasılıkla insanların “kategorizasyon” merakının ve eğiliminin farkında olan Masahiko Nomi kan grupları ile kişilik arasındaki bağlantı konusunu tekrar gündeme getirdi. Yayıncılık sektöründe çalışan bir hukukçu olan Nomi, kitabın yayımlanmasının ardından bazı çevrelerce şiddetle eleştirildi. Ancak eleştirilerin hemen hepsi çok ilginç bir gerekçeye, Nomi’nin “Tıp eğitimi olmadan böyle bir kitap yazmasına” dayanıyordu. ve hepsinden önemlisi, Japon halkı Nomi’nin kitabının tüm baskılarını anında tüketiyordu.
Masahiko Nomi’nin 1981’deki ölümü sonrasında, oğlu Toshitaka Nomi bu yükte hafif pahada ağır mirası devraldı ve kan gruplarına atıfla “İnsan Bilimleri ABO Merkezi” adlı bir dernek kurdu. Toshitaka Nomi eleştiriler karşısında yaptığı açıklamalarda niyetlerinin insanları kategorize etmek ya da yargılamak olmadığını, sadece ilişkileri daha sorunsuz hale getirmek ve herkesin olumlu potansiyelini dışavurabilmesini sağlamak olduğunu dile getirmeye devam ediyor.