Şu an okuduğunuz yazı:
Bisiklet seçimi: hangi bisikleti almalıyım?

Bisiklet seçimi: hangi bisikleti almalıyım?

Bisiklet türleri

Bisiklet kültürü ülkemizde hızla yayılıyor. Bir çocukluk eğlencesi olmaktan öte bisiklet sürmeyi bir spor, kültür veya yaşam tarzı haline getirmek isteyenlerin karşılaştıkları ilk ikilem nasıl bir bisiklet almaları gerektiğidir. Piyasada o kadar çok farklı modeller var ki bisiklet seçimi yapmak gerçekten zor. Bu konuda okuduğunuz bütün yazılar size net bir şey söyleyemez, çünkü bisikletler amaca göre üretilmektedir. Hatta ilerleyen aşamada üretilen bisikletler bile sizin beklentilerinizi karşılayamaz hale gelebilir ve siz kendi amacınıza göre bisiklet üzerinde değişiklikler yapmaya başlarsınız. Bu nedenle bisiklet almadan önce ondan beklentilerinizi netleştirirseniz, bu amaca uygun bisikleti daha kolay seçersiniz. 

Bu yazıda bisiklet modellerinin hangi amaçlar için üretildiği anlatılmaktadır. Yeni başlayanlara yol gösterici olması için teknik kelimeler kullanılmaktan kaçındım veya ek açıklamalar ekledim. Bisiklet binmekteki beklentilerinizi netleştirmiş iseniz, bu yazı sayesinde ne tür bir bisiklet seçimi yapmanız gerektiğine daha kolay karar vereceksiniz. 

Yolu izi olmayan dağlarda gezmek istiyorum diyorsanız: MTB

bisiklet seçimi
MTB

Eğer bisikleti şehir içinde kullanmak gibi bir gayeniz yoksa, bisikletinizi gerektiğinde aracınızla şehir dışına kadar taşıyıp dağlarda, ormanlarda, patikalarda dolaşmak gibi bir niyetiniz varsa kesinlikle dağ bisikleti almalısınız. Bu bisikletlerin gövde yapısı, lastik genişliği, amortisörleri ve fren sistemi tamamen insanın dağ koşullarında bisiklete rahat ve güvenli şekilde binmesi için dizayn edilmiştir. Birçoğu artık hidrolik fren sistemi kullanmaktadır, beklenmedik bir şeyle karşılaştığınızda bir parmağınızla bile bisikletinizi aniden durdurabilirsiniz.

Gezdiğiniz arazi koşullarına göre lastik genişliğiniz ve amortisör sisteminiz değiştirebilirsiniz. Mesela daha yumuşak veya mucurlu arazilerde geziniyorsanız lastik genişliğinizin  artması yola daha iyi tutunmanızı sağlar, rampalarda tırmanırken tekeriniz boşa dönmez, dengeniz bozulmaz. Dağ tırmanışı için ön amortisör yeterliyken dağdan inen hız tutkunları için orta amortisör ise kaçınılmazdır.  Aksi takdirde çok kolay takla atabilirsiniz. 

Şehirde kullanacaksanız MTB iyi bir bisiklet seçimi olur mu?

Ancak dağdaki konfor şehirde veya düz yolda eziyet haline gelebilir. Dağ bisikletinin bu alemdeki adına Mountain Bike (MTB) denir. Adı üstünde, dağda kullanacaksanız bu tarz bisiklet almalısınız. Bizim şehirler Avrupa şehirlerine benzemez, yollar dağ yolları gibi çukurlar, kasisler, yüksek kaldırımlarla kaplı, bu nedenle ben dağ bisikleti alayım hem sağlam  olur hem de daha güvenli sürerim derseniz, gücünüzü bisikletle mücadelede tüketirsiniz. Ortalamanın üstündeki bütün bisikletler dayanıklıdır, şehirdeki kasisler, çukurlar, kaldırımlar veya mazgallar ile mücadele etmek için en az dağ bisikleti kadar dayanıklıdırlar. Şehrin düzensizliğine dayansın, sağlam olur diye dağ bisikleti almak bu nedenle gereksizdir. 

Keyif almak için dağ bisikletini doğada sürüyorsanız ağır ağır ilerlersiniz ancak profesyonel bir sporcuysanız yola benzemeyen patikalarda hız yaparken tek amacınız ayakta kalmaktır. Sürücünün yola ve engellere konsantre olabilmesi ve net görebilmesi için MTB’ler dik bir oturuş pozisyonunda sürmek amacıyla tasarlanmıştır. Çıkan bir engelle daha kolay baş etmeniz için daha kompakt ve dinamik bir yapısı vardır.

Eğer siz bu bisikleti ulaşım amacıyla şehirde kullanırsanız kalın lastikleri sizi yorar ve mesafeleri daha uzun sürede kat edersiniz. Bunun yanında amortisörler asfalt veya sert zeminde gücünüzü yola tam olarak yansıtmanıza engel olur. Şehirde çok fazla faydaları olmadığı gibi ağırlıklarıyla daha çok yorulmanıza sebep olurlar. 

Dağlarda gezmek için illa ki MTB almak da gerekmiyor. Yol, şehir ve tur bisikletleriyle de dağlarda gezmek mümkündür. MTB eğer yoldan çıkacaksanız, bir patika dahi takip etmeyecekseniz gerçek amacına hizmet eder. Ancak ormanlardaki asfalt yollardan, patikalardaki toprak yollardan geçmek için MTB şart değildir. Bisiklet sürdüğünüz zemin yumuşadıkça diğer bisiklet türlerini kontrol etmekte zorlanırsınız ama bu gidemeyeceğiniz anlamına gelmez. Bu biraz da bisiklet sürme becerinize bağlıdır. 

Kondisyon kazanmak, kilo vermek veya hız yapmak istiyorum diyorsanız: yol bisikleti

bisiklet seçimi

Bu kategorideki bisikletleri insanlar genellikle ilerleyen dönemde satın almaktadır. Doğrudan yarış veya literatürdeki adıyla yol bisikleti alan insan sayısını çok azdır. Birçok insan önce diğer bisikletleri dener ve aradığının bu olduğunu anlayıncaya kadar birçok bisikleti tecrübe eder. Bu nedenle bu kategorideki bisikleti kullananların beklentileri çok nettir. 

Yol bisikletleri hız yapmak amacıyla tasarlandığı için daha narin ve hafiftirler. Bu bisikletlerin gövde yapısı inceltilmiş alüminyum, krom veya titanyum gibi pahalı materyallerden üretilmektedir. Diğer kullanılan materyallerin de hafif olması için yüksek teknolojili malzeme kullanılır. Kilolarını düşürmek doğrudan maliyete yansır. Mesela profesyonel yarışçıların bir çoğunun bisikleti 5 kg civarındadır.  Bu nedenle bu tür bisikletlerin fiyat ortalaması diğer türlerine göre bir hayli pahalıdır. 

Hız yapmak için üretildiklerinden performans arttıracak tasarımları vardır. Sürtünme kuvvetini azaltmak için 1 cm civarında ince lastikler kullanılır. Bu tecrübesiz kişiler için kaymak, mazgallara takılmak, sık sık lastik tamir etmek anlamına gelebilir. Rüzgar direncini kırmak için boynuz gidon kullanılır, bu da sürekli eğik açıyla bisiklet sürmek demektir. Bu pozisyonda pedal çevirebilmek için selenin ince olması gerekir. Bu ise uygun bisiklet malzemesi giymeyenler için kabalarda acı ve ağrı demektir. Bu nedenle konforlu bisikletler olarak kabul edilmezler. 

Güçlüyseniz bisiklet seçimi yol olmalı

Öte yandan vites sistemi de performansa yönelik olduğu için dişli oranları diğer bisiklet türlerine göre farklıdır. Mesela diğer bisiklet türlerinde genellikle üçlü aynakol (ön dişliler) kullanılırken yol bisikletlerinde dişli boyu büyük ikili aynakol kullanılır. Ruble (arka dişliler) aralıkları da oldukça küçüktür.  Diğer bisiklet türlerinde olan geniş arka ruble olmaz. Yeterince güçlü kaslarınız yoksa rampalar başlangıçta sizin için aşılmaz dağlara dönüşebilir. 

Yüksek tempoda sürüldüğü için kilo vermek ve kondisyon kazanmak isteyen birçok sporcunun tercihi bu bisikletlerdir. Bu bisikletin sevdalıları bisiklet bilgisayarı, kadans ve nabız ölçerler ile kendi performanslarını takip etmek ve diğerleriyle karşılaştırmak için farklı birçok cihaz ve yazılım kullanmayı severler. Bu bisikletleri rahat ve keyifle kullanabilmeniz için yaşadığınız şehirde bolca asfalt yol olmalıdır. Hatta kaymak gibi yollar olmazsa sürerken meydana gelen titreşimden böbrek taşlarınızı bile düşürebilirsiniz. 

Ben bisiklet sürmeye çıktım mı en az 50-60 kilometre sürerim, rahatladım diyebilmek için 100-150 km yol giderim, su gibi terlemeden, binlerce kalori tüketmeden, nefes nefese kalmadan asla dönmem ve geçtiğim yollarda benden hızlısının olmasına dayanamam, sürekli kendimle mücadele ederim diyorsanız kesinlikle yol bisikleti almalısınız. 

Ulaşım, alışveriş ve keyif amacıyla her yerde kullanmak istiyorum diyorsanız: şehir bisikleti

bisiklet seçimi
Şehir bisikleti

Yukarıdaki açıklamalardan anlaşılacağı üzere MTB ve yol bisikleti çok spesifik amaçlar için üretilmektedir. Mesela bisiklet dünyasındaki yarışlar MTB veya yol bisikletleri kategorisinde yaygındır.  Yukarıdaki iki amaç tam olarak size uymuyorsa bu iki bisikletin arasındaki diğer türleri incelemenizde fayda var. Çünkü diğer modeller genellikle bu iki türün arasında bir konumdadırlar. 

Şehir bisikletleri görünüm itibariyle MTB’lere çok benzemektedir. Hatta bu benzerlikten dolayı birçok insan MTB’nin lastiklerini incelterek şehir bisikleti olarak kullanabileceğini zannetse de şehir bisikleti ne yol ne de MTB bisikletidir, ikisi arasında apayrı hibrit bir modeldir.

Burada her ne kadar bu tür farklılıkları tartışmayacak olsak da bu ayrışmaya dikkat çekmek adına MTB’lerin yaklaşık 90, yol bisikletlerinin 30, şehir bisikletlerinin 60 derece açı ile sürmek üzere tasarlandığını aklınızda tutabilirsiniz. MTB’ler daha kısa ve kompakt iken şehir bisikletleri daha uzun ve yüksektir. Mesela arka bagaj taktığınızda pedallarken ayaklarınız heybenize çarpmaz. Buna benzer birçok özellikleri farklıdır. 

Ne MTB bir şehir bisikleti, ne de şehir bisikleti bir MTB veya yol bisikleti olmaz. Ancak hangi bisiklet türünü ihtiyacınız varsa o türden özellikleri fazlaca olan bir şehir bisikleti modelini seçebilirsiniz. Üreticiler bu beklentilere cevap vermek için çok farklı türde şehir bisikleti üretmektedirler. 

Kombinasyon yapmak

Mesela siz eğer şehir bisikletini MTB gibi ormanda, dağda bayırda kullanmak istiyorsanız ön amortisörlü, kalın ve tırnaklı lastikli modelleri tercih edebilirsiniz. Amortisör engebeli arazilerde size konfor sağlar, hendek ve çukurlara girmekten kaynaklanan darbeleri vücudunuzun hissetmesini ve ağrı oluşmasına engel olur. MTB’lere yakın kalınlıkta lastiklerle yumuşak zeminde tutunma sağlarsınız. 

Ama benim dağa bayıra gidecek zamanım ve imkanım yok, ben hep şehir içinde kullanacağım, hatta trafikte kolaylık sağlayacağı için ulaşım aracım olacak derseniz yol bisikletine uygun özellikli modelleri tercih edebilirsiniz. Şehir bisikletleri yol bisikletleri gibi 28 janttır, onlar gibi ince lastiklere sahiptir. Ağırlığını düşürmek ve gücünüzü yola yansıtmak için amortisörleri olmayan modelleri size hız da kazandırır. 

Bunun yanında küçük alışverişlerinizi bisikletle yapmak isterseniz arka bagaj takabilirsiniz ve heybelerle çantalarınızı taşıyabilirsiniz. Islak zeminde kirlenmemek için çamurluk takabilecek bağlantılar birçok şehir bisikletinde mevcuttur. 

Bisiklet seçimi için sonuç

İlk bisikletinizi alıyorsanız ve bisikletten çok spesifik beklentileriniz yoksa size öncelikle şehir bisikleti almayı tavsiye ediyorum. Kendinizi, bisikleti, şehri ve nelerden keyif alacağınızı öğreninceye kadar şehir bisikleti birçok beklentinize cevap verecektir. İlk aldığınız esnada dahi hangi amaca yönelik beklentileriniz fazla ise o özelliklerin daha fazla eklendiği modelleri tercih edebilirsiniz. Bu konuda fazlasıyla cömert bir pazar var. Zamanla diğer modelleri denemek isteyeceksiniz ve sizi en fazla hangi amaçla sürmek mutlu ediyorsa zaten o modelde karar kılacaksınız.  

Küçük bir örnek

Bisiklet tercihinde fikir vermesi için küçük bir örnek vermek gerekirse, dağda kullanırım diye bir MTB alsanız, oraya gidinceye kadar birçok şehirde düz yollardan gideceksiniz. Küçük şehirlerde bile bir mesire alanı veya orman 7-8 kilometre mesafededir. MTB sürerek bir araziye gidip gelmek için 15 kilometre mesafe kat etmeniz gerekecektir. 15-20 kilometre de oralarda vakit geçirilse yeni başlayan biri için 40-50 km uzun ve yorucu gelebilir. Hele bu MTB ile daha yorucu olur.

Bisikletlerin aynı performans ile sürdüğünüzde ortalama hızınız aşağı yukarı şu şekilde olacaktır; MTB ile bir saatte 17-18 kilometre, şehir ile 22-23, yol ile 30 kilometre civarında hız yaparsınız. Yeni başlayan biri için molalarla kısa bir gezinti bile 3-4 saat alabilir. Ben bu kadar sürede 100 kilometreden fazla yol kat eder ve süper bir kondisyon kazanırım diyenler yol bisikleti almalı. Ben o kadar sürede ormanda girip çıkmadığım patika bırakmazdım, zamanımı ve enerjimi düz yollarda tükettim diyen MTB almalı ve bisikletini ormana aracıyla taşıyıp, MTB keyfini orada yaşamalı. Maksat keyifli pedallamak, biraz spor yapmak ve stres atmak diyen biri ise şehir bisikleti almalıdır.

Eğer bisiklet seçimi aşamasından geçtiysenız, o modelde bir bisiklet alırken nelere dikkat etmeniz gerektiğiyle ilgili diğer yazılarımı okuyunuz. MTB, yol bisikleti ve şehir bisikletleri bile kendi içinde çok farklı kategorilere ayrılmaktadır. Bu ayrımların ne anlama geldiğini izah etmeye çalıştım. 

En başa dön